Een fietstocht van zo’n 13 km lang, dat is de 51ste Erfgoedsprokkel van de Provincie Oost-Vlaanderen geworden. De Erfgoedsprokkel ‘De Burggravenstroom Eeklo-Kluizen’ kwam tot stand in samenwerking met de IOED Meetjesland en werd geschreven door Frank Gelaude.
Het is al de tweede over de Burggravenstroom: vorig jaar liet een eerste Erfgoedsprokkel je al kennismaken met het traject van dit middeleeuwse kanaal van Gent tot Ertvelde. In de nieuwe sprokkel volg je het traject vanaf Kluizen (Waterproductiecentrum Spaarbekken) tot Eeklo. Dat werd al vanaf de 14de eeuw gebruikt om houtskool, hout en landbouwproducten op zogenaamde bargiën naar Gent aan te voeren, en graan, mest en stenen af te voeren.
Ondanks de identieke naam als die tussen Gent en Ertvelde heeft deze Burggravenstroom toch een andere ontstaansgeschiedenis. Vooreerst stroomt de waterloop niet van noord naar zuid, maar van oost naar west in de depressie ten zuiden van de Dekzandrug Maldegem-Stekene.
De Burggravenstroom tussen Kluizen en Eeklo is eerder een aaneenschakeling van rechtgetrokken beken met een oostwaartse afwatering. Een paar knikken in het tracé laten vermoeden dat de waterloop in verschillende fasen is ontstaan. Het oudste deel heeft vermoedelijk te maken met de Abdij van Oosteeklo die teruggaat tot 1164. Het had ook meerdere namen: Oostwatergang of Waterganck (tussen Lembeke en Eeklo), het Eeklo’s Vaardeken of Klein Leiken (in Eeklo) en het Schildekens Vaardeken (in Ertvelde).
Op de droge dekzandrug met vooral zure zandgronden ontstonden, na de eerste ontginningen, heide en velden, die in de 18de en 19de eeuw met grove den beplant werden. Ten zuiden van de dekzandrug ontstond, na de veenontginning, een moerassig bos: het Belle’bargie’bos of de Kwadebossen met loofbomen die meer dan 200 jaar oud zijn. Het provinciaal domein Het Leen (275 ha) is een vergelijkbaar bos maar dit was in een vorige eeuw tevens een munitiedepot.
Voor het bos moest de natte bodem kunstmatig gedraineerd worden door parallel gegraven afwateringsgreppels die in een verzamelgracht uitmonden. Dit is op bepaalde plaatsen nog te zien.
De Burggravenstroom hoort bij het cultuurhistorische verhaal van het Geopark Schelde Delta. Dit Vlaams-Nederlandse UNESCO Geopark in wording beschrijft de evolutie van dit landschap gevormd door de Schelde en de mens. De stroom is een bijzonder relict van de ontginning van het Meetjesland. Bovendien wordt dit kanaal tot op de dag van vandaag gebruikt als centrale as voor de drainage van de regio.
De brochure is vanaf 29 augustus gratis te verkrijgen in:
of te downloaden via www.oost-vlaanderen.be/erfgoedsprokkels.
Wil je graag op de hoogte blijven?
Wil je graag op de hoogte blijven?
