‘Kick Off’ Bovenlokaal netwerk vrijetijdsparticipatie Meetjesland

Het bovenlokaal cultuurdecreet

Het Vlaams Parlement keurde op 6 maart 2024 het nieuwe geoptimaliseerde Bovenlokaalcultuurdecreet goed en op 8 maart 2024 werd het nieuwe decreet bekrachtigd door de Vlaamse Regering.

Het nieuwe Bovenlokaal Cultuurdecreet heeft tot doel om een kwalitatieve, duurzame, diverse en geïntegreerde bovenlokale cultuurwerking uit te bouwen, te stimuleren, te optimaliseren én participatie te bevorderen. De term bovenlokaal staat voor ‘de gemeentegrenzen overstijgend’.

Het decreet voorziet o.a. volgende middelen om deze doelstelling te realiseren: culturele projecten ondersteunen, intergemeentelijke samenwerkingsverbanden (IGS) voor cultuur oprichten en bovenlokale netwerken voor vrijetijdsparticipatie oprichten.

“De opstart van een bovenlokaal netwerk in het Meetjesland biedt de opportuniteit om nog meer in te zetten op wat we vanuit COMEET en met de medewerkers in de verschillende gemeenten en sectoren (jeugd, sport, cultuur…) al met passie doen: het toegankelijk maken van vrije tijd om (preventief) het netwerk én de draagkracht van mensen te versterken zodat armoede geen kans (meer) heeft.”

Ellen Van Basselaere (UiTPAS Meetjesland)

Het bovenlokaal netwerk

De Vlaamse Regering besliste om het participatiedecreet af te schaffen en de maatregel rond de lokale netwerken onder te brengen in het nieuwe decreet over de bovenlokale cultuurwerking.

Dat wil zeggen dat in de toekomst enkel nog bovenlokale netwerken kunnen erkend worden vanuit een intergemeentelijke samenwerking cultuur (IGS) en dat er na 1 januari 2026 geen (nieuwe) lokale netwerken meer erkend worden.

Bestaande lokale netwerken die erkend zijn vóór het in werking treden van het nieuwe decreet, kunnen door een overgangsmaatregel wel nog blijven bestaan tot en met 2032. Mits zij zelf hun beleidsplan, afsprakennota en verantwoording indienen, behouden zij de trekkingsrechten.

Het doel van dit bovenlokaal netwerk is participatiedrempels van personen in armoede bij participatie in cultuur, jeugdwerk en sport wegwerken door

• Werking uitbouwen binnen IGS
• Structurele samenwerking creëren tussen alle relevante partners
• Gerichte acties ondernemen

Financiële middelen

Lokale netwerken die nu nog niet zijn ingestapt dat niet meer kunnen doen. Indien zij toch aanspraak willen maken op de trekkingsrechten, moeten zij dus instappen in een bovenlokaal netwerk.

Voor bestaande lokale netwerken verandert er voorlopig niets. Ze zijn erkend tot eind 2026, dus een jaar langer dan oorspronkelijk voorzien. Trekkingsrechten gelden tot eind 2026, de stad of gemeente legt tot dan ook het dubbele van bij.

Wat de trekkingsrechten voor de bovenlokale netwerken betreft: dit wordt vastgelegd door de Vlaamse Regering tegen november 2025. We verwachten alleszins dat het de som is van wat de huidige gemeenten ontvangen en we hopen uiteraard op een verhoging van de budgetten.

Belangrijk om te weten: Indien een stad of gemeente in 2026 beslist niet in te stappen in een bovenlokaal netwerk, moeten zij zelf een afsprakennota indienen en ligt dit vast voor de komende 6 jaar en moeten zij ook zelf jaarlijks hun verantwoording indienen. Deze wordt dan ook beoordeeld volgens de nieuwe regelgeving.

Invulling

Het is echter niet de bedoeling dat de lokale netwerken volledig losgelaten worden maar bovenlokaal worden ondersteund. IGS’en kunnen versterken wat lokaal gebeurt, maar niet vervangen. Participatiedrempels wegnemen vraagt om welgemikte ingrepen en veel expertise, maar ook lokale nabijheid en vertrouwen. Het is eerder een en-en-verhaal waarbij acties op verschillende niveaus mogelijk worden gemaakt en versterkend werken.

De invulling van een bovenlokaal netwerk zou wel door de gemeenten zelf bepaald kunnen worden via de afsprakennota. Dit zal afhankelijk zijn van de financiële middelen die hier tegenover staan en zal worden opgenomen in de afsprakennota die de werking van het bovenlokaal netwerk zal verantwoorden.

Je kan bij de invulling de nadruk leggen op:

• Informatie en kennisdeling
• Collectief en verbindend leren
• Actie en gezamenlijke projecten
• Ontmoeten, vieren en delen van verhalen

Timing:

Januari – maart 2025:

• partners ingelicht en gehoord (lokaal netwerk)
• ambtelijk advies

April 2025 : politieke beslissing

Mei – december 2025 : 4 à 5 sessies voor het vormen van het netwerk (begeleiding Demos)*

Januari – februari 2026: schrijven afsprakennota + politiek afklokken

April 2026 : indienen nota

Oktober 2026 : beslissing toekenning trekkingsrechten Vlaanderen

Januari 2027: officiële start netwerk

*DEMOS zal ons begeleiden bij de sessies voor de vorming netwerk waarbij we volgende zaken moeten beslissen:

• Structuur van het netwerk, rollen en praktische organisatie
• Bespreken /goedkeuren omgevingsanalyse (voorbereid achter de schermen)
• Gedeelde visie, strategische doelen en ambities
• Ook rolverdeling lokaal – bovenlokaal
• Afstemming op doelstelling IGS toeleiding kansengroepen naar culturele VT aanbod
• Definitie en afbakening doelgroep(en): personen in armoede / wat met andere kansengroepen?
• Operationele doelen en acties
• Begroting en afspraken rond de cofinanciering

We inspireren je graag met een voorbeeld uit Neteland: