Erfgoedcellen: gangmakers voor cultureel erfgoed

Elke erfgoedcel bestaat uit een compact team dat werkt voor een bepaalde regio of stad en met expertise in alle aspecten van de cultureel-erfgoedwerking. Denk aan erfgoedzorg, educatie en participatie. Binnen de regio of stad is de erfgoedcel het
allereerste aanspreekpunt voor alle cultureel-erfgoedvragen van burgers, organisaties en besturen. Door onze expertise bieden we hulp op maat aan: we adviseren, bieden praktische ondersteuning en begeleiden ook projecten. Dankzij deze duwtjes in de rug, wat in beleidstaal onze “dienstverlenende rol” heet, geven we groeikracht aan het erfgoed uit de regio of stad.

Samenwerking stimuleren en mogelijk maken zit in ons DNA: erfgoedwerkers kunnen van elkaar leren en elkaar ook versterken. Daarom brengen we hen met elkaar in contact en investeren we doelgericht in ontmoeting en dialoog – het is de beste garantie dat kennis en expertise vindbaar, toepasbaar en inzetbaar zijn. Cultureel erfgoed is geen eilandje, maar staat met beide voeten stevig in de samenleving. Daarom werken we graag en vaak samen met andere sectoren en domeinen, zoals onderwijs, welzijn, integratie, jeugdwerk, sport, toerisme… We stimuleren leerkrachten, zorgverleners, jeugd- en buurtwerkers om met erfgoed aan de slag te gaan en ondersteunen hen daarin. Met deze transversale initiatieven mikken we hoog:

we verhogen het draagvlak voor erfgoed en dragen ons steentje bij aan een sterkere sociale cohesie en het welzijn van mensen.

Vertrekken doen we altijd van het lokale erfgoed, maar tegelijk hebben we oog voor wat elders in Vlaanderen en Brussel leeft. Relevante thema’s pikken we op, vertalen we op maat van onze regio of stad en we gaan er concreet mee aan de slag.

Zoals de digitale omslag die ons leven en werk de laatste jaren sterk verandert. Daarbij helpen we lokale erfgoedspelers de digitale trein op en sluiten aan bij Vlaamse initiatieven, zoals de Vlaamse erfgoeddatabank, de ErfgoedApp en UiTinVlaanderen. Ook op tal van andere domeinen werken we nauw samen met Vlaamse organisaties, zoals het steunpunt FARO, de landelijke dienstverleners en de grotere musea en archieven. Zo verbinden we het lokale erfgoedwerk met een breder, Vlaams netwerk en zijn we een onmisbare schakel tussen het lokale en het Vlaamse niveau.

Net zoals de samenleving voortdurend evolueert, zit ook het cultureel erfgoed niet onder een zware, glazen stolp. We detecteren uitdagingen, spelen hierop in en schuwen daarbij het experiment niet. Meer nog, de schaal waarop we werken laat net experiment toe: behapbaar genoeg voor hechte samenwerking, met tegelijk voldoende kennis en erfgoed voor betekenisvolle interventies. Zo zetten verschillende erfgoedcellen de afgelopen jaren projecten met wijken op touw. Samen met buurtbewoners gaan we op zoek naar het cultureel erfgoed van deze wijken en treden ermee naar buiten. Actuele thema’s in het Vlaamse cultureelerfgoedbeleid, zoals participatie en cocreatie, inclusief werken en hedendaags verzamelen, komen samen in deze wijkprojecten. Ook al zijn ze hyperlokaal, toch zijn ze relevant voor de hele cultureel-erfgoedsector in Vlaanderen.

Elke erfgoedcel werkt op basis van een convenant – een afsprakenkader dus – tussen de betrokken lokale besturen en de Vlaamse overheid. Deze samenwerking is gestoeld op wederzijdse engagementen én vertrouwen tussen beide bestuursniveaus.

Dit model bestaat bijna 25 jaar, heeft zijn meerwaarde bewezen en blijft ook vandaag effectief en relevant. Door onze lokale inbedding kunnen we inspelen op de dynamiek en eigenschappen van een stad of regio. Tegelijkertijd hebben erfgoedcelwerkers een sterk bovenlokaal netwerk én werken we met het Cultureel-erfgoeddecreet binnen het Vlaamse beleidskader. Door deze unieke werkwijze leggen we de basis waarop andere erfgoedpartners verder kunnen bouwen, en versterken we het erfgoedweefsel in steden en gemeenten. Erfgoedcellen vormen zo letterlijk en figuurlijk het sluitstuk van het Vlaamse cultureel-erfgoedbeleid.