Gentse Gronden: Van Vlaamse romantiek tot “de opkomst van de paperassen” in de Huysmanhoeve

Even stilstaan bij Gentse Gronden

Bart Van Damme, Stafmedewerker Cultureel Erfgoed van Erfgoedcel Meetjesland (COMEET) aan het woord.

In 1626 werd het Groot Goed toegewezen aan het Godshuis der Arme Scholen, dat het in 1736 verpachtte aan Johannes Huysman, Géry’s voorvader. Zo kwam de hoeve in hun beheer en kreeg het haar nieuwe bijnaam als Huysmanhoeve”, schrijft Ruben De Keyzer op de website van VILT vzw waarbij hij Géry Huysman interviewt over Gentse Gronden, die boeiende deeltentoonstelling in het Gentse Stadsmuseum STAM dat zijn vleugels spreidt over het aangrenzende platteland. Ik ben zelf een plattelander en toen ik vernam dat ook in mijn heimat Sleidinge en het buurdorp Waarschoot, waar ik letterlijk getrouwd ben, Gentse Gronden liggen dan kon ik niets anders dan op avontuur gaan naar de Oude Bijloke om te gaan snuisteren in een stukje Middeleeuws verleden dat nog steeds knaagt, nog steeds gevolgen draagt. Géry ken ik goed. Jarenlang mijn compagnon op de hoeve als er eens mocht gelachen worden tussen de dolle werkuren heen. Géry zag zijn hoeve, het was 1 dag zijn eigendom tussen de overdracht van Gent naar de provincie, in meer dan 20 jaar als gewezen boer evolueren van een vrij kale vlakte tussen gebouwen die nieuwsgierigheid opwekken tot een streekcentrum waar toeristen en recreaten van heinde en verre welkom zijn.

Twee jaar terug sprak een jong Duits koppeltje me aan, onderweg tussen Antwerpen en Oostende. Ze hadden de Huysmanhoeve geheel bij toeval zien blinken in het vlakke land tussen de kust en de fiere Vlaamse kunststeden. Toen ik het verhaal van de 13de eeuwse poort begon te vertellen, hingen ze aan mijn lippen. Dit is 1 verhaal. Eén Gentse Grond. Zo ligt het Meetjesland en bij uitbreiding de hele omgeving hier dus vol met Gentse, Rijselse en Brugse Gronden omdat het revolutionaire Frankrijk in 1789 begon aan de nationalisatie van abdijgoederen. Wij dus, met het hele gezin, naar STAM. Want geschiedenis en erfgoed, dat is wel ons dingetje. Veel Meetjesland in het Gentse Stadsmuseum, dat mocht ik niet missen. En inderdaad. Ik was nog maar net bekomen van de 23 kilogram dikke boekhouding over gehandel en gekissebis tussen de Bijloke en de pachters op het platteland, of ik mocht bewonderend staren naar een oud kaartenboek die openlag op Waerschoot. Mijn vrouw situeerde meteen alle Gentse Gronden in haar dorp. En we vielen van de ene verbazing in de andere. Heel veel kaartmateriaal, oude voorwerpen, contracten en dan de getuigenissen. Met Géry op kop. Maar ook een 99-jarige vrouw die had gewied alsof ze de afstand op haar knieën tussen Gent en Brussel wel een paar keer had gedaan. Ook die Nederlandse patattenboer op Walcheren die zich openlijk afvroeg of het wel een goede zaak was dat OCMW Gent afstand had gedaan van die eeuwenoude pachtovereenkomst waar zijn familie gelukkig mee was geweest. Zijn bedrijf floreerde onder impuls van zijn zoon ondertussen als nooit tevoren. Maar de eigendom verwerven en het pachten achterlaten was niet evident geweest. En dan ook het verhaal van de pachter in Melle die zowel door de E40 als door de E17 in de problemen was gekomen. Eerst verhuizen en dan de samenwerkende buren aan de overkant van de autostrade ‘verliezen’, een vriendschap doorsneden door een snelweg. Ook Géry heeft het meegemaakt met de komst van de ‘expresweg’, nu E34.  En OCMW Gent blijft gronden verkopen. De tentoonstelling eindigt met een heel actuele vraag. Is het slim om gemeenschapsgronden te verkopen? Komt de dag niet terug dat we op het vlak van voedselvoorziening zullen moeten bogen op monnikenwerk en pachtersgezwoeg zoals dat eeuwenlang is gebeurd. Teren we op graan uit Oekraïne en laten we honger en dorst afhangen van geopolitiek. Of kweken we tomaten op eigen grond, dichtbij huis.

Herstellen we die innige band tussen stad en platteland. Of groeien we, afgesloten door kanalen, sporen en autosnelwegen, nog verder uit elkaar? Met veel vragen rijden we langs de N9 naar huis. De N9, ooit Rijksweg 10, en wellicht al even oud als de Gentse Gronden zelf. Maar dat zal misschien een volgende erfgoedtentoonstelling uitwijzen.

Lees meer op https://vilt.be/nl/nieuws/gentse-gronden-van-de-vlaamse-romantiek-tot-de-opkomst-van-de-paperassen-in-de-huysmanhoeve

📷 header_gery-en-francine ©️ Vilt vzw